Η βία και η σεξουαλική παρενόχληση είναι ένα φαινόμενο με ανησυχητικές διαστάσεις διεθνώς και στην Ελλάδα, το οποίο δεν γνωρίζει κοινωνικά, οικονομικά ή άλλα σύνορα.
Όταν η πρώην Ολυμπιονίκης Σοφία Μπεκατόρου αποκάλυψε ότι είχε υποστεί σεξουαλική επίθεση από ένα ανώνυμο στέλεχος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ιστιοπλοΐας (HSF), λίγοι συνειδητοποίησαν ότι η ισχυρή μαρτυρία της θα προκαλούσε ένα κίνημα Metoo στον ελληνικό αθλητισμό.
Αλλά όταν η ιστιοπλοϊκή ομοσπονδία επέστρεψε τους ισχυρισμούς της την επόμενη μέρα, ολόκληρη η ιστορία εξερράγη. Είπε ότι δεν είχε λάβει ποτέ παράπονο από την Μπεκατόρου και ουσιαστικά της ζήτησε να ονομάσει τον άνδρα, αφού “είχε πάρει την πρωτοβουλία να μιλήσει για αυτό το δυσάρεστο περιστατικό μετά από τόσα χρόνια”.
Εμπνευσμένοι από το θάρρος της Σόφιας Μπεκατόρου και εξοργισμένοι από τον κυνισμό της ομοσπονδίας, περισσότεροι αθλητές άρχισαν να δημοσιοποιούνται με εμπειρίες σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης χρησιμοποιώντας το hashtag #metisofia (από την πλευρά της Σόφιας). Τώρα η Έλληνας πρόεδρος επαίνεσε την πρώην πρωταθλητή για τον τερματισμό μιας «συνωμοσίας σιωπής» και η κυβέρνηση λέει ότι η ιστορία της δεν έχει συγκλονίσει μόνο τον αθλητισμό αλλά και την κοινωνία στο σύνολό της.
Λιγότερο από ένα μήνα μετά τους ισχυρισμούς για σεξουαλική επίθεση από μία Ελληνίδα πρωταθλήτρια ιστιοπλοΐας, έρχεται άλλη μια εθνική αναγνώριση σε ένα θέμα που θεωρείται από καιρό ταμπού, ο ελληνικός κόσμος των τεχνών έχει παρασυρθεί από μια σειρά κατηγορίες και αρνήσεις. Ορισμένοι διάσημοι ηθοποιοί και σκηνοθέτες έχουν κατηγορηθεί για παρενόχληση ή επίθεση και απομακρύνονται από παραγωγές υψηλού προφίλ.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του διάσημου Εθνικού Θεάτρου παραιτήθηκε εν μέσω μιας σειράς αναφορών που τον κατηγορούσαν για σεξουαλική κακοποίηση και παρενόχληση, τις οποίες αρνήθηκε οργισμένα. Σήμερα όμως συνελήφθη από τις αρχές. Το μεγαλύτερο μέρος των κατηγοριών – τόσο από άνδρες όσο και από γυναίκες – εμφανίστηκαν σε δημοσιεύματα.
Οι εισαγγελείς στην Αθήνα χειρίζονται τις πιο σοβαρές υποθέσεις και έχουν δεσμευτεί να διερευνήσουν όλους τους αξιόπιστους ισχυρισμούς. Ένας δικαστικός αξιωματούχος, ο οποίος θα μου μιλούσε μόνο με την προϋπόθεση της ανωνυμίας, είπε ότι περίμενε να υπάρξουν περισσότερες υποθέσεις, αν και δεν ήταν σαφές πόσες θα πήγαιναν σε δίκη, δεδομένου του χρόνου που πέρασε από τα φερόμενα περιστατικά και την έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων.
Η καταιγίδα των κατηγοριών για τα ονόματα των νοικοκυριών και τα σεβαστά πρόσωπα στον ελληνικό κόσμο των τεχνών έρχεται σε μια από τις συντηρητικές κοινωνίες της Ευρώπης, όπου τέτοιες καταχρήσεις έχουν από καιρό ψιθυριστεί, αλλά δεν συζητήθηκαν ποτέ ανοιχτά, πόσο μάλλον διώκονται. «Υπάρχει μηδενική ανοχή απέναντι στην κατάχρηση εξουσίας, σεξουαλική παρενόχληση, εκφοβισμό, διακρίσεις και κάθε μορφή βίας», ανέφερε ο αναπληρωτής υπουργός Σύγχρονου Πολιτισμού, Νικόλαος Γιατρομανωλάκης. «Ο πολιτιστικός τομέας είναι και πρέπει να παραμείνει ένα μέρος όπου τα όνειρα, όχι οι εφιάλτες, γίνονται πραγματικότητα».
Το κύριο πρόβλημα για τους κατηγορούμενους, σύμφωνα με νομικούς εμπειρογνώμονες, είναι ότι πολλές από τις φερόμενες καταχρήσεις χρονολογούνται από χρόνια και η δίωξη μπορεί να περιορίζεται από τη νομοθεσία της χώρας.
Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, ο βιασμός μπορεί να διωχθεί έως και 15 χρόνια. Όσον αφορά τη σεξουαλική παρενόχληση, το αδίκημα λήγει τρεις μήνες μετά το συμβάν, εάν δεν αναληφθεί νομική ενέργεια.
Αν και ξεκίνησε μια συζήτηση για την τροποποίηση του νόμου για την ενίσχυση της προστασίας των θυμάτων σεξουαλικών εγκλημάτων, νομικοί δήλωσαν ότι φαίνεται απίθανο η κυβέρνηση να κάνει οποιεσδήποτε σαρωτικές αλλαγές.
Ομόφωνο ψήφισμα εξέδωσε το ΔΣ της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), ενάντια στην σεξουαλική παρενόχληση και βία, με αφορμή τις αποκαλύψεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες.
Στο ψήφισμα, που είναι της Επιτροπής Ισότητας της ΚΕΔΕ, τονίζεται μεταξύ άλλων, ότι «όλοι οι φορείς, στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, καθώς και η διοίκηση σε όλες τις βαθμίδες της οφείλουν να εντάξουν την αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης και βίας στις βασικές προτεραιότητές τους».
Η ΚΕΔΕ, υπογραμμίζεται στο ψήφισμα, «δεσμεύεται να αναλάβει συγκεκριμένες δράσεις ευαισθητοποίησης και εφαρμογής πρωτοκόλλων πρόληψης και αντιμετώπισης περιστατικών παρενόχλησης από τους δήμους της χώρας.
Μόνο η υιοθέτηση και γνωστοποίηση συγκεκριμένων διαδικασιών, εύκολα προσβάσιμων και άμεσα εκτελεστέων, είναι ο αποτελεσματικός τρόπος αποτροπής των επίδοξων δραστών και απόδοσης αισθήματος ασφάλειας στα πιθανά θύματα». Το ψήφισμα καταλήγει αναφέροντας ότι «η πρόληψη και αποτροπή έχουν πολύ μικρότερο κόστος σε ανθρώπινο πόνο από ότι η εκ των υστέρων δικαίωση και ανακούφιση της επιζήσασας. Η μακρόχρονη σιωπή, η αδιανόητη δυσκολία γνωστοποίησης των περιστατικών ακόμα και στα πιο οικεία άτομα, το αποδεικνύει περίτρανα».
Το θέμα της βίας έχει πολλές όψεις και η αντιμετώπισή του απαιτεί σειρά προληπτικών και ενδεχομένως κατασταλτικών μέτρων.
Προϋποθέτει, επίσης, την αποτελεσματική σύμπραξη διαφόρων φορέων της Πολιτείας σε κυβερνητικό, διοικητικό και δικαστικό επίπεδο. Ποιές είναι οι δράσεις της Πολιτείας εν προκειμένω; Τα ανεξάρτητα όργανα και αρχές, όπως η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και ο Συνήγορος του Πολίτη, αλλά και η κοινωνία των πολιτών καλούνται να αναλάβουν τις δικές τους ευθύνες και να συνδράμουν στην καταπολέμηση ενός φαινομένου που πολλές φορές δεν λέει το όνομά του.
Ιδιαίτερα σε αυτήν την δύσκολη και απαιτητική περίοδο που περνάει η κοινωνία, που η πανδημία έφερε ριζοσπαστικές αλλαγές και προκλήσεις στη ζωή όλων και η ιδέα φυγής από το σπίτι και μιας κακοποιητικής σχέσης φαντάζει ακόμα δυσκολότερη. Ο φόβος και η ανασφάλεια κυριαρχούν.
Κλείνοντας το άρθρο να τονίσω ότι καμία γυναίκα δεν είναι μόνη, κανένα παιδί, κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να φοβάται ακόμη και σε αυτές τις δύσκολες στιγμές της πανδημίας! Μπορούμε να γίνουμε μαζί μια γροθιά ενάντια στη βία.
