Με την ευκαιρία των αυτοδιοικητικών εκλογών που είναι προ των πυλών, ας κάνουμε μια σύντομη ιστορική αναφορά, για τα δρώμενα επί «ημερών αρχαίων», αφού η αρχαιότερη μαρτυρία της λέξης «δήμος », βρίσκεται με γραμμική Β στις πινακίδες της Πύλου, με τη σημασία της κοινότητας των ανθρώπων, ενώ στον Όμηρο, με την έννοια του λαού στο σύνολό του.
Οι εκλογές τόσο ως έννοια όσο και ως πρακτική της εκλογικής διαδικασίας για την
ανάδειξη των αρχόντων του « δήμου », δηλαδή, του λαού, είναι τόσο παλιές όσο περίπου
και ιστορία.
Στην ελληνική αρχαιότητα λεγόταν «αίρεσις» και οι εκλεγμένοι άρχοντες “αιρετοί”
Ακριβώς ο όρος αυτός χρησιμοποιείται και σήμερα με την ίδια σημασία του. Βέβαια, η
αίρεσις περιέχεται και στη λέξη, αρχαιρεσία, που σήμαινε τη συνέλευση για την εκλογή
αρχόντων και διαφόρων αξιωματούχων, όπως, αναφέρει ο Ηρόδοτος, «αρχαιρεσίη
συνίζει» (Ηροδ, YI,58» . Εξάλλου και σήμερα χρησιμοποιούμε τη λέξη αυτή, αλλά μόνο
στον πληθυντικό, «αρχαιρεσίες ».
Η κάλπις των αρχαίων ήταν μια Υδρία, δηλαδή μια στάμνα, την οποία χρησιμοποιούσαν
για τη μεταφορά νερού ή για την εναπόθεση της τέφρας των νεκρών . Ακριβώς, τη
στάμνα αυτή τη χρησιμοποιούσαν και ως ψηφοδόχο, την οποία ονόμαζαν «ψηφοδόχος
κάλπις». Τα μικρά λεία και στρογγυλά λιθαράκια ( λιθίνα ψάφος), τα οποία οι μαθητές
τότε χρησιμοποιούσαν για την αρίθμηση και τους λογαριασμούς, και έλεγαν την φράση
«ψήφους λογίζομαι» δηλαδή ΄΄ λογαριάζω με τα λιθαράκια ΄΄ έδωσαν . το όνομα
«ψηφία» και στα γράμματα της Αλφαβήτου, με τα οποία οι Έλληνες παρίσταναν τους
αριθμούς και ο τρόπος αυτός πέρασε στη συνέχεια και στους αραβικούς αριθμούς. Αυτά
τα στρογγυλά λιθαράκια δηλαδή, οι ψήφοι χρησιμοποιούνταν και για την έκφραση
γνώμης σε ζητήματα που είχαν τεθεί στην κρίση του δήμου, αλλά και των δικαστηρίων.
Έτσι, σιγά- σιγά, η λέξη ψήφος πήρε την έννοια που έχει και σήμερα και η όλη διαδικασία
ονομάστηκε ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ.
Οι ψήφοι δε για την εκλογή των αρχόντων ήταν στρογγυλές, αλλά διέφεραν στο χρώμα.
Οι θετικές ήταν λευκές και οι αρνητικές μελανές Ο Πλούταρχος για τις μελανές ψήφους
λέγει :«… την μέλαιναν αντί της λευκής επενέγκη ψήφον». Έτσι, στις εκλογές οι αρχαίοι
έριχναν λευκή ψήφο σε όσους ήθελαν την εκλογή του και μέλαινα σε όποιον ήθελαν να
τον καταψηφίσουν. Από τη συμπεριφορά αυτή του μαυρίσματος των αρχαίων, έμεινε και
σε μας σήμερα η φράση: ΄΄ μωρέ, θα τους μαυρίσω όλους ΄΄.
Στην Αθήνα του Χρυσού Αιώνα παράλληλα με την ψηφοφορία υπήρχε και η αρχή της
κλήρωσης, ενώ χρησιμοποιήθηκαν και τα κουκιά, δηλαδή, οι γνωστοί κύαμοι. Άλλωστε
και σήμερα λέμε μεταφορικά τους ψήφους κουκιά. Παλαιότερα που υπήρχαν οι λεγόμενοι
κομματάρχες (όχι ότι έχουν εκλείψει εντελώς) και κυρίως στα χωριά, όπου οι ψηφοφόροι ήταν μετρήσιμοι, έλεγαν : «έχω τόσα κουκιά» ή άλλοι πάλι έλεγαν, ότι μετρημένα είναι τα
κουκιά. Αλλά, υπάρχει και σήμερα ακόμα η πονηρή προπαγάνδα, ότι ο τάδε, ψηφίζεται
μονοκούκι.
Όσον αφορά στους υποψηφίους, υπήρχε ο θεσμός των Δοκιμασιών. Σύμφωνα με το
θεσμό αυτό κανένας πολίτης δεν μπορούσε να βάλει υποψηφιότητα, αν δεν περνούσε
ευνοϊκά τη δοκιμασία . Έτσι, ο υποψήφιος έπρεπε να αποδείξει ότι είναι γνήσιος πολίτης
και Έλληνας, έχει υπηρετήσει το στρατό, έχει λάβει μέρος σε εκστρατείες, πληρώνει τους
φόρους, δεν καταδικάστηκε για αδικήματα, κατέχει την παιδεία και ακολουθεί τη
θρησκεία. Παράλληλα υπήρχε μια ομάδα, η οποία κατέγραφε την προσωπικότητα, την
αξιοσύνη, την ηθικότητα και την οικογενειακή περιουσία του υποψηφίου.
Παρατηρούμε ότι ήταν ιδιαίτερα αυστηρά τα κριτήρια επιλογής του υποψηφίου για την
κατάληψη θέση εξουσίας. Άραγε πόσοι από τους σημερινούς υποψήφιους κατέχουν τα
προσόντα αυτά; Πόσοι θεωρούν ότι πραγματικά αξίζει να είναι υποψήφιοι; Πόσοι έχουν
προσφέρει επί της ουσίας από τις θέσεις που βρέθηκαν να κατέχουν; Πόσοι θυσίασαν
την προσωπική και επαγγελματική τους ζωή για να προσφέρουν στον πολίτη χωρίς
ανταλλάγματα; Πόσοι ζητούν την ψήφο των πολιτών άνευ ανταλλάγματος; Πόσοι δεν
βλέπουν την εκλογή τους ως εφαλτήριο για την προσωπική τους βολή και προβολή;
Δύσκολες ερωτήσεις θα μου πείτε ; Όχι θα διαφωνήσω, αντίθετα πολύ εύκολη η
απάντηση. Και είναι στο χέρι μας να εκλέξουμε τους πραγματικά άριστους, αγνοώντας τα
ταξιματα, τα χτυπήματα στην πλάτη , τις φρούδες υποσχέσεις, τα ψεύτικα χαμόγελα…η
καθημερινή πρακτική του κάθε υποψηφίου καταδεικνύει και ποιος είναι πραγματικά …μην
στέκεστε στην συμπεριφορά προ των εκλογών…θυμηθείτε ποιος ήταν αυτός ο
άνθρωπος ένα χρόνο πρίν, αν και τι έχει προσφέρει στην πόλη του ανιδιοτελώς, αν
συμμετέχει , αν ενδιαφέρεται…μόνον έτσι θα αποφασίσετε ορθά για το καλό της πόλης
και των πολιτών…Καλό βόλι λοιπόν και μακάρι να εκλεγούν οι καλύτεροι!!!
Γεωργία Καρβούνη Λιάσκου
Δικηγόρος, πρόεδρος συλλόγου γυναικών Αγίου Νικολάου Λιβαδειάς