Και φτάνει η μέρα που γεννιέται ένα παιδί.
Και τότε ο ενήλικας εισέρχεται σε αυτό που αποκαλούμε ο θαυμαστός κόσμος της ανατροφής. Είναι μια περιπέτεια, συνταρακτική και θαυμάσια, μα ταυτόχρονα γεμάτη ανησυχίες, ελπίδες, αμφισβητήσεις, απογοητεύσεις μα και θριάμβους.
Στο ταξίδι αυτό οι γονείς πολλές φορές διαβάζουν, ακούν και σκέφτονται πολλά και αισθάνονται αμήχανοι, φοβισμένοι ή ένοχοι. Μα εσείς και το παιδί σας είστε μια ειδική περίπτωση, μοναδική και ανεπανάληπτη. Από όλες τις πληροφορίες αυτές εσείς διαλέγετε όχι τα «καλύτερα» αλλά τα πιο «κατάλληλα» για σας. Είναι καλό να λειτουργούμε με την σκέψη πως «τέλειος γονιός» δεν γίνεσαι ποτέ, πάντα όμως μπορείς να γίνεις καλύτερος. Γονιός δεν γεννιέσαι, μα γίνεσαι.
Η αναπαραγωγή βασίζεται σε ένα βασικό ένστικτο. Η ανατροφή των παιδιών είναι τέχνη, όμως που μαθαίνεται. Με τη γέννηση του παιδιού αποκτάς αυτομάτως τον τίτλο και τις ευθύνες του γονιού. Για να καλλιεργήσεις, λοιπόν, την τέχνη, χρειάζεται μια ολόκληρη ζωή. Όλοι μας παίζουμε τον ρόλο του γονιού αυτοσχεδιάζοντας, χρειάζεται να ξέρουμε, ή έστω να αναρωτηθούμε, αν αυτοσχεδιάζουμε σωστά.
Στο ταξίδι αυτό είναι σίγουρο πως εμπεριέχονται πολλά σφάλματα, ο γονιός χρειάζεται να μάθει να τα αναγνωρίζει. Και γι’ αυτό ποτέ δεν είναι αργά. Αρκεί να κάνουμε την αυτοκριτική μας και να μη συνεχίζουμε αποτυχημένες τακτικές κολλημένοι στην ιδέα ότι ≪αυτό είναι το σωστό≫ ≪έτσι μεγάλωσα κι εγώ≫. Κάθε μέρα δίνουμε εξετάσεις, αυτές δεν είναι σαν τις πανελλαδικές εξετάσεις , είναι προσωπικές και κριτές/αξιολογητές θα είμαστε εμείς και εν τέλει το παιδί μας. Στις εξετάσεις αυτές δίπλωμα δεν παίρνουμε ποτέ…
Τι σημαίνει όμως να είναι κάποιος γονιός; Γονιός είναι η διαδικασία της παροχής, προώθησης και υποστήριξης της φυσικής, συναισθηματικής, κοινωνικής και νοητικής ανάπτυξης ενός παιδιού από τη βρεφική ηλικία μέχρι την ενήλικη ζωή. Η λέξη Γονιός αναφέρεται στο «ανάγιωμα» ενός παιδιού και λιγότερο στη βιολογική σχέση.
Ποιος είναι όμως ο καλός γονιός; Ας αναφερθούμε σε μερικά βασικά χαρακτηριστικά του. Αυτός που είναι λειτουργικά αυτόνομος, που μπορεί να δει πέραν του εαυτού του, που χρειάζεται να έχει μια ρεαλιστική αντίληψη του εαυτού του και αγάπη για την αυτογνωσία, που διαχειρίζεται και κατακτά τον συναισθηματικό έλεγχο, και φυσικά που διέπετε από βασικές ηθικές αρχές. Επίσης αυτός που μπορεί να τις προσδοκίες που έχει για το παιδί αλλά και για τον εαυτό του.
Το παιδί μας έρχεται και μας κάνει οικογένεια, από δυο μας κάνει τρεις. Οι γονείς χρειάζεται να μεγαλώνουν το παιδί μαζί. Έτσι από ζευγάρι γίνεστε γονείς. Το μεγάλωμα ενός παιδιού είναι δουλειά βασικά για δύο. Μοιραστείτε την λοιπόν, με τον συνυπεύθυνο, αναγνωρίζοντας πως το παιδί δεν είναι ≪δικό μου≫ ή ≪δικό σου≫ αλλά το παιδί μας. Η λέξη ≪μαζί≫ είναι σημαντική και για τους δυο γονείς, μοιράζομαι δεν σημαίνει αναγκαστικά μισό-μισό, σημαίνει όμως επικοινωνώ και έχω τη γνώμη και τη συμπαράσταση του άλλου γονιού, ακόμη και ότι ο άλλος γονιός μπορεί να έχει διαφορετική άποψη για το μεγάλωμα του παιδιού, αφού αυτό δεν είναι μόνο δικαίωμά του είναι και δικαίωμα του παιδιού σας.
Μια μεγάλη απορία αποτελεί συχνά, αν υπερισχύει η κληρονομικότητα ή η ανατροφή. Η ανατροφή δεν αλλάζει το γενετικό υλικό, μπορεί όμως να το χειριστεί και να το αξιοποιήσει. Προετοιμαστείτε να δεχθείτε το παιδί όπως είναι, γι’ αυτό δεν αρκεί η αγάπη σας, χρειάζεται και η αποδοχή σας. Μπορείτε να κάνετε όνειρα για το μέλλον του αλλά αφήστε το να κάνει δικά του όνειρα. Αποφύγετέ να προσπαθείτε συνεχώς να προστατεύετε το παιδί από αποτυχίες, απογοητεύσεις και καταστάσεις έντασης. Τα παιδιά καλό είναι να ξέρουν ότι υπάρχουν δυσκολίες γιατί έτσι μόνο θα μάθουν να τις χειρίζονται. Οι υπεύθυνοι γονείς βάζουν όρια. Σεβαστείτε τις επιθυμίες του παιδιού αλλά μην υποχωρείτε σ΄ αυτές.
Με την έλευση ενός παιδιού ανακαλύπτουμε εκατοντάδες συναισθήματα ή ιδιότητες που ίσως δεν ξέραμε ότι έχουμε. Το κυρίαρχο είναι το αίσθημα της ευθύνης. Μέχρι και τη γέννηση του μωρού ήμασταν ελεύθεροι, ανάλαφροι και αεράτοι σαν την πρώτη μέρα της άνοιξης. Μια νέα πραγματικότητα ανοίγεται μπροστά μας. Ξαφνικά η έννοια της αυτογνωσίας αποκτάει σημασία και η στροφή από τα ασήμαντα στα σημαντικά έρχεται μόνη της. Και η υπευθυνότητα από εφιάλτης γίνεται μέσο αυτοεξέλιξης.
Τα παιδιά μας είναι η δυνατότητα μας να επενδύουμε στο μέλλον. «Έχεις πολλά χρήματα ή καθόλου χρήματα; Επένδυσε στο Χρηματιστήριο. Έχεις κανονικά χρήματα; Επένδυσε στα παιδιά σου». Το παιδί μας /τα παιδιά μας είναι ένας νέος τρόπος να σκεφτόμαστε τον εαυτό μας, να βλέπουμε ξανά τον κόσμο μέσα από τα μάτια τους. Μαθαίνουμε και πάλι πως το να σκέφτεται κανείς είναι και πάλι παιχνίδι.
Κάποιες φορές μένουμε άναυδοι από την ανιδιοτελή τους αγάπη, τη στοργή που δεν έχει όρια, το αυθόρμητο χάδι, που τα παιδιά μας χαρίζουν. Τότε είναι που σκεφτόμαστε «γιατί άραγε με αγαπάει τόσο;».
Μα γιατί είστε μοναδικοί. Όπως άλλωστε κι εκείνο.
Έτσι το παιδί μπορεί να αποτελέσει την δυνατότητα μας να ενηλικιωθούμε. Με τη βαθύτερη συνειδητοποίηση του ρόλου του γονιού μπορούμε να κατευθύνουμε την επιρροή μας προς τα παιδιά με ένα τρόπο εποικοδομητικό και πάντα με τη διάθεση να σταθούμε στις ευθύνες μας και να αναθεωρήσουμε όπου αυτό κριθεί απαραίτητο.
Ακόμη είναι μια ευκαιρία να ξεπεράσουμε το παρελθόν. Το παιδί μας είναι ένας καθρέφτης του εαυτού μας. Μέσω αυτού πρόκειται να δούμε ποιοι τελικά είμαστε. Αυτό που μένει είναι να αντέξουμε να μείνουμε με τα μάτια ανοιχτά και να αποδεχτούμε πως χρειάζεται μαζί με το παιδί μας να μεγαλώσουμε κι εμείς μιας και ποτέ κανείς δεν φτάσει στο τέρμα της ανάπτυξης του.
Τέλος η ιδιότητα του γονιού και το παιδί μας μας δίνουν την δυνατότητα να ανακαλύψουμε και να έρθουμε σε επαφή με το κρυμμένο παιδί μέσα μας. Αυτό το παιδί παρέα με τον ενήλικο πλέον εαυτό του έχει μια δεύτερη ευκαιρία να αυτοπροστατευτεί και να στηρίξει και το ίδιο αλλά και το παιδί του σαν καινούριος στοργικός γονιός. Νομίζουμε ότι μεγαλώνουμε εμείς τα παιδιά μας, όμως από πολλές απόψεις εκείνα δείχνουν σε εμάς μερικές από τις πιο μεγάλες αλήθειες της ζωής. Τα παιδιά αξίζουν την επιβράβευση μόνο και μόνο για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν τη ζωή. Κι αν τα παρακολουθήσουμε προσεκτικά, μπορούμε κι εμείς οι ενήλικες να πάρουμε πολύ σημαντικά μαθήματα.
Μερικά μαθήματα ακόμη που μας δίνουν καθημερινά τα παιδιά μας και μπορούν να βοηθήσουν στην καλύτερη εξέλιξη μας . Ο κόσμος μας είναι υπέροχος. Κάθε μέρα τα παιδιά ανακαλύπτουν κι ένα καινούργιο θαύμα. Προσπαθήστε να δείτε τα πράγματα από τη σκοπιά ενός παιδιού Και μοιραστείτε μαζί του το θαύμα της φύσης. Το γέλιο είναι σημαντικό, τα παιδιά γελάνε πολύ περισσότερες από 400 φορές την ημέρα, μάθετε να γελάτε περισσότερο κάνει καλό όχι μόνο στη διάθεση αλλά και στην υγεία σας. Ζούμε το παρόν. Τα παιδιά δεν στεναχωριούνται ποτέ για κάτι που έγινε παλιότερα ούτε αγχώνονται για το τι πρόκειται να συμβεί σε μία ώρα. Ακόμη ένα μάθημα είναι να προχωράμε μπροστά. Ένα παιδί δεν κρατάει ποτέ κακία σε κανέναν. Το ουράνιο τόξο βγαίνει πάντα μετά την μπόρα. Το να θυμίζετε συνεχώς στο παιδί παλιότερες άσχημες συμπεριφορές του δεν θα σας προσφέρει τίποτα. Η «αποτυχία» είναι απλά μια λέξη μέσα από τις δοκιμές και τα λάθη που αναμφισβήτητα θα κάνει στην πορεία, είναι βέβαιο ότι θα πάρει πολλά μαθήματα για τη ζωή μην παρεμβαίνετε κάθε φορά που πάει να κάνει κάτι στραβά.
Τα συναισθήματα πρέπει να εκφράζονται. Οι αγκαλιές, οι τρυφερές κουβέντες και οι εκφράσεις αγάπης δεν είναι ποτέ αρκετές για ένα παιδί. Το να μάθει να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του είναι σημαντικό κομμάτι της πορείας ενός παιδιού προς την ενηλικίωση. Η αγάπη δεν ζητάει ανταλλάγματα. Μην μπείτε ποτέ στον πειρασμό να «αρνηθείτε» την αγάπη σας εξαιτίας μιας κακής πράξης του Ζήτω ο αυθορμητισμός Έτσι δρα το παιδί… αυθόρμητα. Συχνά πιεζόμαστε από το βάρος των ενδεχόμενων συνεπειών τόσο, που προτιμάμε να μην αφήνουμε τίποτα στην τύχη. Κι όμως… Σκεφτείτε πόσο χαλαρωτικό θα ήταν να μπορούσαμε πού και πού να αφήσουμε στην άκρη αυτά που πρέπει και να κάνουμε απλώς ό,τι μας αρέσει! Μερικά πράγματα αξίζουν κι ένα «μπράβο» στον κόσμο των μεγάλων ο έπαινος και η ενθάρρυνση είναι στοιχεία που σπάνια αξιοποιούμε. Προσπαθήστε να τα επαινείτε συχνά για τις σωστές συμπεριφορές, αλλά μη δίνετε ιδιαίτερη έμφαση σε ό,τι δεν θα θέλατε να επαναλάβει. Η συνειδητή απόφαση να γίνει κάποιος γονιός είναι επιλογή και εμπεριέχει πολύ ευθύνη.
Που σταματά ο άνθρωπος και ξεκινά ο γονιός;
Που τίθεται το όριο τώρα φροντίζω το παιδί μου και τώρα φροντίζω τον εαυτό μου; Όσο σκληρό είναι για το παιδί να το αφήνουμε μόνο του και αβοήθητο σε έναν τεράστιο γι’ αυτό κόσμο, άλλο τόσο αποπροσανατολιστικό είναι να χανόμαστε μέσα στα παιδιά μας, η ζωή μας να σταματά να εξελίσσεται και το παιδί μας να μετατρέπεται στη φυσική μας εξέλιξη. Στην πρώτη περίπτωση μιλάμε για παραμέληση, στη δεύτερη για υπερπροστασία με συνέπεια το συναισθηματικό ευνουχισμό. Χρειάζεται να βάλουμε όριο και στη σχέση μας με το παιδί, είμαστε παρόντες στη ζωή του, το φροντίζουμε, ζούμε ώρες ξέγνοιαστου παιχνιδιού μαζί του, όμως ταυτόχρονα οφείλουμε στον εαυτό μας να βρίσκουμε λίγο χρόνο γι’ αυτό που μας γεμίζει, ώστε τελικά το παιχνίδι με το παιδί μας να είναι ξέγνοιαστο και όχι θυμωμένη υποχρέωση.Το παιδί μας μάς χρειάζεται εκεί παρόντες ώστε να το φροντίζουμε αποτελεσματικά, απλόχερα και με αγάπη. Απαραίτητη προϋπόθεση λοιπόν είναι να φροντίζουμε πρώτα εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας. Αν ο γονιός δεν είναι καλά, ολοκληρωμένος, ψυχικά ισορροπημένος, συναισθηματικά ασφαλής, τότε και το παιδί του δεν θα είναι καλά.
Αυτό καθόλου δε σημαίνει ότι ποτέ δεν πρέπει να κάνουμε παιδιά, και ότι μια ζωή χρειάζεται να περιμένουμε να νοιώσουμε έτοιμοι. Αυτό περισσότερο σημαίνει ότι οφείλουμε να φροντίζουμε διαρκώς τον εαυτό μας και να τον βοηθούμε να εξελίσσεται για να μπορεί να αφιερώνει δημιουργικά του κομμάτια στο παιδί.
ΕλίναΤρωγάδα
B.Sc. Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας παιδιών , εφήβων & ενήλικων
τηλ. Επικοινωνιας
2261020781