Το θέμα των σχέσεων γαμπρού-πεθεράς, παραδοσιακά ενδιαφέρει και θίγεται από σκιτσογράφους, σεναριογράφους, ανέκδοτα και, κυριαρχεί συνήθως των γλαφυρών συζητήσεων φιλικών συγκεντρώσεων. Και μόνο το άκουσμα της λέξης «πεθερά» μεταφέρει ένα αρνητικό μήνυμα και μια αρνητική, ως επί το πλείστο, προσδοκία στους περισσότερους από εμάς. Αυτό, όμως, το πολιτισμικά καθορισμένο μήνυμα αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες διαστρεβλώσεις της ιστορικής μας πραγματικότητας καθώς το θέμα «πεθερά», αντίθετα με τα όσα λέγονται ή υπαινίσσονται, ποτέ δεν ήταν ανδρικό πρόβλημα αλλά πρόβλημα, σχεδόν αμιγώς, γυναικείο.
Σύμφωνα με έρευνες, από τις 10 γυναίκες οι 6 δεν έχουν και τις καλύτερες σχέσεις με την πεθερά τους. Αυτό, δεν θα έπρεπε να μας φαίνεται περίεργο; Η απάντηση είναι όχι.
Δυο γυναίκες με διαφορετικές ηλικίες, που έχουν μεγαλώσει σε διαφορετικές εποχές με διαφορετικό τρόπο η καθεμία και δικές τους προσωπικότητες, πιστεύω και απόψεις, έρχονται ξαφνικά κοντά και πρέπει να συναναστραφούν. Όπως γίνεται σε όλες τις άλλες διαπροσωπικές σχέσεις αυτό θα μπορούσε να είναι κάτι απλό, με κάποιες μικρές υποχωρήσεις και συμβιβασμούς.
Αλλά γιατί οι δύο αυτές γυναίκες συγκρούονται τόσο έντονα; Εξάλλου, τόσο η πεθερά όσο και η νύφη αγαπούν τον ίδιο άνθρωπο, αν και με διαφορετική αγάπη. Από πού πηγάζει η αιτία για εχθρότητα; Η ψυχολογία των σχέσεων είναι το θέμα του παρόντος άρθρου: η πεθερά και η νύφη.
Αρχικά, οι δυο γυναίκες έχουν διαφορετικό ρόλο στη ζωή του άνδρα/γιου /συζύγου. Η μητέρα είναι η γυναίκα που τον έφερε στον κόσμο, τον μεγάλωσε και βρίσκεται δίπλα του σε κάθε του ανάγκη. Η σύζυγος του όμως είναι η γυναίκα που επιλέγει για να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του και να δημιουργήσει οικογένεια. Πολλές φορές τα όρια αυτών των ρόλων θολώνουν και από τις δύο πλευρές και τα προβλήματα ξεκινούν.
Όταν η νύφη έρχεται στην ζωή της πεθεράς, το πρωταρχικό συναίσθημα της μητέρας του άνδρα είναι πως χάνει την κυριαρχία της στη ζωή και στην καρδιά του γιου της. Ο φόβος του αποχωρισμού είναι μεγάλος.
Αυτή ακριβώς η μετάβαση είναι που δημιουργεί τις προστριβές. Η μητέρα αρχίζει να σκέφτεται πως χάνει τον «θρόνο» της στην καρδιά του γιου της και η νύφη προσπαθεί να ανέβει στον «θρόνο» αυτό. Η ισορροπία άλλαξε και έφερε τα πάνω κάτω στη σχέση μάνας και παιδιού. Μοιάζει να αγνοεί εντελώς το γεγονός πως και η ίδια πέρασε ακριβώς παρόμοια φάση όταν γνώρισε τον σύζυγο της και μαζί έκαναν παιδιά, και το βιώνει ως απώλεια, με τέτοιο απόλυτο τρόπο που αδυνατεί να σκεφτεί λογικά. Ακόμα και αν η ίδια λάμβανε μια κακή και απαξιωτική συμπεριφορά από την δική της πεθερά, αυτό δεν την εμποδίζει πολλές φορές να νιώσει τα ίδια και χειρότερα στη δική της νύφη.
Ακόμη και αν η πεθερά και η νύφη δεν δείχνουν εξωτερικά αντιπάθεια η μια για την άλλη, πολύ συχνά η επικοινωνία τους μοιάζει με προσωρινή και εύθραυστη εκεχειρία ή ένοπλη ουδετερότητα. Και, όπως εκ των αποτελεσμάτων παρατηρείται, και οι δύο είναι έτοιμες με καταστροφικές στρατιωτικές ενέργειες.
Φυσικά τα παραπάνω δεν ισχύουν για όλες τις πεθερές. Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, και συνήθως είναι αυτές στις οποίες ο γιος/σύζυγος δεν κάθεται στωικά στο ρολό του μήλου της έριδος, και παθητικά, ως απρόσωπο στοιχείο, οι γυναίκες της ζωής του μαίνονται. Αλλά έχει ενεργό ρολό, όχι διαπληκτιζόμενος, αλλά επιβεβαιώνοντας την αγάπη του για κάθε μια από τις δυο ξεχωριστά, και θέτοντας όρια στις σχέσεις της ζωής του ξεκάθαρα, με αγάπη και σεβασμό.
Επίσης, υπάρχουν σχέσεις μεταξύ νύφης και πεθεράς πολλές φορές όπου τα συναισθήματα αγάπης πλησιάζουν εκείνα της μητέρας. Σίγουρα δεν είναι και τόσα πολλά, αυτό σημαίνει πως έχουμε μείνει ακόμα κολλημένοι σε στερεότυπα τα οποία αδυνατούμε να αποβάλλουμε. Ο ρόλος της οριοθέτησης στην αποβολή τους είναι εξαιρετικά σημαντικός.
Η νύφη όταν αντιληφθεί ότι η πεθερά της έχει μια παρεμβατική στάση, που θέλει η γνώμη της να κυριαρχεί στη ζωή και τις αποφάσεις του γιου της, είναι στο χέρι της να βάλει τα όρια της με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να διατηρήσει μια ισορροπημένη σχέση με την οικογένεια του συζύγου της. Άλλωστε όσο και να μην συμπαθεί η πεθερά τη νέα «εισβολή» στη ζωή του γιου της, η ίδια είναι ο άνθρωπος που τον έφερε στον κόσμο, ένας ρόλος σημαντικός.
Το να μπουν όρια δεν είναι εύκολη υπόθεση μιας και η νύφη μπορεί να είναι διατιθεμένη να τα βάλει αλλά η πεθερά να μην τα τηρεί. Σε αυτή την φάση, η βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά.
Και επειδή συνηθίζεται οι νέοι να αναζητούν λύσεις, ενώ οι μεγαλύτεροι να δυσκολεύονται κολλημένοι σε στερεότυπα και ‘’κακή’’ διάθεση, οι παρακάτω οδηγίες χρήσης σχέσης πεθεράς – νύφης, απευθύνονται στο νέο ζευγάρι.
1. Κάντε μια προσπάθεια να γνωριστείτε
Πολλές νέες γυναίκες μου αναφέρουν πως δεν έχουν καμία όρεξη να έχουν ουσιαστική σχέση με μια άγνωστη. Νιώθω όμως ότι αμελούν πως αυτή η άγνωστη είναι μια μητέρα, η μητέρα του αγαπημένου τους. Αξίζει λοιπόν για την υγιέστερη σχέση του ζευγαριού να γίνει μια αμοιβαία προσπάθεια πέρα από τα τυπικά, να δημιουργηθεί μια εκ νέου πιο ουσιαστική σχέση με τις μητέρες και των δυο. Πάρτε πρωτοβουλία να περνάτε χρόνο μαζί τους και να κάνετε πράγματα μαζί για να γνωριστείτε πιο καλά και να έχετε μια πιο ουσιαστική επαφή. Προσκαλέστε για φαγητό ή για ένα καφέ. Δώστε την ευκαιρία όσο προκατειλημμένη κι αν είναι να γνωριστείτε. Ένα τηλέφωνο κάπου κάπου, ένα δωράκι στη γιορτή της, κλπ. θα είναι ένα συν στη συμπεριφορά σας. Το νέο ζευγάρι, καλείται να βοηθηθεί αμφίπλευρα να εισαχθεί σε κάθε πλευρά το νέο μέλος ομαλά, ας μην βγάζει ο σύζυγος την ουρά του από έξω! Χρειάζεται χρόνος και διάθεση! Το να δημιουργήσουμε μια νέα υγιή οικογένεια θέλει κόπο και τρόπο, διάθεση και προσπάθεια!
2. Ηρεμία και ψυχραιμία
Όποια κι αν είναι η στάση της πεθεράς, όσο προκλητική κι αν είναι, φρόντισε όταν είστε στον ίδιο χώρο να διατηρείς την ψυχραιμία σου, να είσαι ήρεμη και θετική. Ό,τι κι αν κάνει, ό,τι κι αν ξεστομίσει, μην βιαστείς να αντιδράσεις αρνητικά ή επιθετικά. Για να υπάρχει, λοιπόν, μια νορμάλ σχέση νύφης πεθεράς, είναι απαραίτητη η αποφυγή εντάσεων και η τακτική του να μην υποκύπτεις στην επίθεση ή τις προκλήσεις της. Το παλιό γνωστό ‘’δώσε τόπο στην οργή’’, πιάνει πάντα, μιας και όταν θυμώσουμε ή παρεξηγηθούμε δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να απαντήσουμε, ειδικά στην αρχή τέτοιων δύσκολων σχέσεων. Σε δεύτερο χρόνο και αφού έχεις συζητήσει με τον σύντροφο σου, και όχι ως κοινό οχυρό, αλλά με διάθεση συνύπαρξης να επιχειρήσετε μια καλύτερη επαφή. Αρκεί να είναι ξεκάθαρο τουλάχιστον για την μια από τις δυο πως δεν πρόκειται για πόλεμο ή για κάποιου είδους διαγωνισμό.
3. Συζητείστε Μοιραστείτε
Ποιος να είναι λόγος που συνήθως οι πεθερές επεμβαίνουν και προσπαθούν να επιβάλλουν τη γνώμη τους σε ό,τι αφορά το σπίτι σας και τη σχέση με το γιο της, πριν το κάνει από μόνη της και πριν προλάβει να κριτικάρει αρνητικά εσάς και τις επιλογές σας, προλάβετε να συζητήσετε τη γνώμη της. Είναι σημαντικό να την υπολογίζεις χωρίς όμως να σημαίνει ότι θα την εφαρμόσεις κιόλας. Εξάλλου αυτό είναι ένα δείγμα ότι μάλλον μέχρι τώρα ο σύζυγος την είχε σε όλα ‘’αφεντικό’’ και τώρα την αντικαθιστά με σένα? Για άλλη μια φορά είναι σημαντικό το ζευγάρι να συνειδητοποιεί ότι η μητέρα έχει ως σκοπό να φροντίσει, ότι φρόντιζε ως τώρα, και ότι αν σταματήσουμε το παιχνίδι κυριαρχίας ίσως τότε το σταματήσει κι αυτή. Πριν προλάβει, λοιπόν, να σε κατακρίνει και να σε βγάλει λάθος, μοιραστείτε μαζί της τις ιδέες σας και ξεκαθαρίστε τα θέλω σας. Όχι βέβαια για κάθε τι αλλά στο μέτρο που την αφορά.
4. Φρόντισε να καταλάβει πόσο αγαπιέστε
Το ζητούμενο για την πεθερά σου είναι η ευτυχία ; Αν με τον τρόπο και τη συμπεριφορά σας κατανοήσει το πόσο πολύ νοιάζεστε ο ένας για τον άλλο, πόσο φροντίζεστε και συνειδητοποιήσει ότι αγαπιέστε πραγματικά μπορεί και να σας αφήσει στην ησυχία σας. Βέβαια, για κάποιες δεν αρκεί αυτό. Όμως αξίζει να αφήσουμε την αγάπη να νικήσει. Μένοντας και επιβεβαιώνοντας την μεταξύ του αγάπη το ζευγάρια, έχει φανεί συχνά πως και πολύ σκληροπυρηνικοί γονείς υποχωρούν. Κατανοούν την μεταξύ αγάπη και τελικά απολαμβάνουν την σχέση των παιδιών τους. Αξίζει να δώσετε μια ευκαιρία στην αγάπη σας.
5. Βάλτε όρια
Η φράση «από μακριά και αγαπημένοι» έχει και εδώ την εφαρμογή της. Η σχέση νύφης πεθεράς για να κρατηθεί σε ένα φυσιολογικό επίπεδο καλό είναι να στηρίζεται σε κάποια όρια, στις πρέπουσες αποστάσεις. Αυτό, φυσικά, έχει να κάνει και με το πόσο κοντά ή μακριά μένετε. Αν τα σπίτια σας είναι στην ίδια γειτονιά ίσως δυσκολευτείς ακόμα περισσότερο να βάλεις όρια , αν υπάρχει απόσταση και μένετε σε διαφορετικούς τόπους, εκ των πραγμάτων υπάρχει απόσταση. Αν και πάλι δεν μπορείς να το χειριστείς εσύ, καλύτερο μάλλον θα ήταν να το αναλάβει ο σύζυγός σου που ό,τι και να της πει, ακόμα κι αν διαπληκτιστεί μαζί της, σίγουρα δε θα του το κρατήσει και το καλύτερο είναι πως εσύ δε θα έχεις καμία ανάμιξη. Μπορείς επίσης να του ζητήσεις να απαντάει εκείνος στα τηλεφωνήματά της και κάποιες φορές το μήνα να βγαίνεις κι εσύ σε ένα τηλεφώνημα όπου θα μιλάς λίγο και θα δείχνεις ευδιάθετη. Το καλύτερο είναι ο καθένας να τακτοποιεί τα δύσκολα θέματα ο ίδιος με τους γονείς του και όχι να βάζει τον άλλο στην δύσκολη αυτή θέση. Εξάλλου δεν είμαστε γονείς του συντρόφου, να του λύνουμε τις δύσκολες σχέσεις του, είμαστε συνοδοιπόροι, και χρειάζεται να διευκολύνουμε τις δύσκολες σχέσεις στην ζωή ο ένας του αλλού. Οι αλληλοκατηγορίες θα φθείρουν αργά ή γρηγορά την σχέση του ζευγαριού.
6. Η σχέση με τα παιδιά
Σαφώς και είναι πολύ σημαντικό να έχουν τα παιδιά σου σχέση με τη γιαγιά και γενικά τους παππούδες τους. Και φυσικά θα ενθαρρύνεις τη σχέση αυτή. Τα όρια είναι και εδώ η χρυσή τομή. Προσπαθήστε από κοινού να τα κάνετε όλα με τους ρυθμούς σας και να ενημερώνεις για αυτά που χρειάζεται. Δεν είσαι υποχρεωμένη να δίνεις αναφορά για τα πάντα γύρω από τα παιδιά και την ανατροφή τους. Άσε τα παιδιά να μιλάνε όσο συχνά θέλουν στο τηλέφωνο με τη γιαγιά και τον παππού. Τα παιδιά ξέρουν ποιοι είναι οι γονείς τους, και ακολουθούν πάντα, την δική μας γονεικη γραμμή. Χαλάρωσε και απόλαυσε τις διευκολύνσεις που ίσως μπορούν να σου προσφέρουν, κρατώντας τα για λίγο για να βγείτε, ή παίζοντας μαζί τους ώστε να ξεκουραστείς ή να κάνεις ένα μπάνιο, και μην ζητάτε κάτι άλλο από αυτό που μπορούν να δώσουν.
7. Ειλικρίνεια
Δεν ξέρω αν ο καθένας από εμάς αντέχει την ειλικρίνειά του συντρόφου για τους γονείς του. Η σχέση μας με τους γονείς μας αποτελεί δική μας ευθύνη και για το πώς είναι και για το πώς πορεύεται. Κάνεις δεν πρέπει να ρίχνει ‘’λάδι’’ στην φωτιά. Όλοι μας με τον έναν ή άλλον τρόπο έχουμε τα ζητήματα μας με τους γονείς μας. Η θέση που θα διατηρήσουμε είναι η απόφαση για την δική μας οικογένεια, αυτό που το νέο ζευγάρια καλείται να δημιουργήσει από τα θεμέλια, αυτό που θα διαμορφώσει τη φώλια ανατροφής των δικών του παιδιών. Μεγαλώνοντας ανακαλύπτουμε ποσό σημαντικός είναι ο γονεικος ρόλος, δεν σηκώνουμε μύγα στο σπαθί μας για τα παιδιά μας, και θέλουμε να μας αγαπούν και να τα αγαπάμε. Σιγουρά κάποτε αυτό αφορούσε και τα πεθερικά μας. Δεν είναι δουλειά μας να τους καταλάβουμε ή να τους βοηθήσουμε, αλλά αναλώνει πολύ ενέργεια και χαρά από την δική μας οικογένεια η συνεχομένη προστριβή για τις προηγούμενες οικογένειες μας, με κίνδυνο να φθαρεί η ευτυχία μας.
Ο καθένας κουβαλά μέσα του, αλλά και στη σχέση του, την προσωπική του ιστορία
Όταν το ενήλικο παιδί συναντά ένα άλλο άτομο με το οποίο επιλέγει να μοιραστεί τη ζωή του, τόσο οι γονείς εκατέρωθεν όσο και το ίδιο το ζεύγος θα πρέπει να προσαρμοστούν στη νέα αυτή κατάσταση.
Η γέννηση παιδιών/εγγονιών δεν είναι πάντα, όπως συνήθως παρουσιάζεται, ένας ροδόσπαρτος και ευωδιάζων κήπος. Έχει, μεταξύ άλλων και τη συχνότερη επαφή μεταξύ των δύο γενεών -που γίνονται πλέον τρεις- και την αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης συγκρούσεων.
Όλοι αποκτούν έναν επιπλέον ρόλο -βιώνουν, δηλαδή, μια μεγάλη αλλαγή στη ζωή τους- και αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο για κανέναν. Στην προσπάθεια αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντικό να νιώθουμε πως έχουμε το ή τη σύντροφό μας δίπλα μας, ακόμα και αν υπερβάλλουμε. Όχι για να μας δικαιολογεί αλλά για να μας στηρίζει και να μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε την όποια υπερβολή μας.
Η διακωμώδηση της σχέσης γαμπρού-πεθεράς είναι απόσταγμα και εφεύρημα της πατριαρχικής κοινωνίας πίσω από το οποίο καλύπτεται εντέχνως ο φόβος του άντρα να συγκρουσθεί με την ίδια του τη μητέρα. Αντ΄αυτού, είτε αφήνει τις δύο γυναίκες να «βγάλουν οι ίδιες τα μάτια τους» είτε παίρνει, συνηθέστατα, το μέρος της μητέρας του. Το παράδοξο είναι πως, όποια όρια και αν βάλει στη μητέρα του, η αγάπη και η παρουσία της στη ζωή του είναι στοιχεία αδιαμφισβήτητα και αμετάβλητα. Αντίθετα, κάτι τέτοιο δεν είναι το ίδιο αυτονόητο όσον αφορά στα αισθήματα και στην παρουσία της συντρόφου του στη ζωή του. Ως εκ τούτου, οι όποιες συγκρούσεις είναι πολύ πιο διαχειρίσιμες, εάν ο άνδρας παραμείνει δίπλα στη σύντροφό του και όχι απέναντί της…
ΕλίναΤρωγάδα
B.Sc. Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας παιδιών , εφήβων ενήλικων
τηλ. Επικοινωνιας
6978268826
2261020781