Ανάμεσα στη Λάθος Εικόνα και τη Δημιουργική Επιβίωση
Καλοκαίρι. Η εποχή που συμβολίζει ξεκούραση, φως, εξωστρέφεια. Στην ψηφιακή εποχή όμως, το καλοκαίρι συχνά παρουσιάζεται στα κοινωνικά δίκτυα ως μια επιμελώς επιλεγμένη αλληλουχία στιγμών ευτυχίας, σωμάτων στην παραλία, ταξιδιών και ανεμελιάς. Η πραγματικότητα, ωστόσο, απέχει αρκετά από αυτή την ωραιοποιημένη εικόνα.
Τα κοινωνικά δίκτυα λειτουργούν ως καθρέφτες μιας κατασκευασμένης πραγματικότητας, όπου η διαρκής έκθεση στην ευτυχία των άλλων μπορεί να ενισχύσει αισθήματα ανεπάρκειας, μοναξιάς ή ακόμα και αποτυχίας. Οι ψυχολογικές έρευνες έχουν δείξει πως η συνεχής σύγκριση με τις ψηφιακές ζωές των άλλων (κυρίως όταν αυτές προβάλλονται ως “ιδανικές”) οδηγεί σε αύξηση του άγχους, της θλίψης και της αποξένωσης. Το καλοκαίρι, με την προσδοκία της χαλάρωσης και της ευτυχίας, γίνεται περίοδος που μπορεί να εντείνει εσωτερικές συγκρούσεις και να φέρει στην επιφάνεια ψυχικά φορτία που καλύπτονται τον υπόλοιπο χρόνο από τη ρουτίνα.
Πέρα από το ψηφιακό σκηνικό, η καλοκαιρινή περίοδος ενέχει και πρακτικές δυσκολίες: υψηλές θερμοκρασίες, αίσθημα κόπωσης, οικονομικές πιέσεις που καθιστούν τις διακοπές δύσκολες ή αδύνατες, οικογενειακές εντάσεις ή η απουσία υποστηρικτικού περιβάλλοντος. Για κάποιους, το καλοκαίρι δεν είναι ανάπαυλα, αλλά ένας ακόμη κύκλος που επιβεβαιώνει την απομόνωση ή την έλλειψη επιλογών.
Ένας τομέας που πλήττεται ιδιαίτερα το καλοκαίρι μέσα από το πρίσμα των κοινωνικών δικτύων είναι οι διαπροσωπικές σχέσεις. Οι εικόνες “τέλειων” ζευγαριών ή οι συνεχείς κοινοποιήσεις παρεών και εξόδων δημιουργούν την ψευδαίσθηση μιας κοινωνικής πληρότητας που δεν ανταποκρίνεται πάντα στην πραγματικότητα. Οι άνθρωποι συχνά συγκρίνουν τη δική τους σχέση –ή την απουσία σχέσης– με αυτό που βλέπουν, με αποτέλεσμα να ενισχύονται η αμφιβολία, η απογοήτευση ή η τάση απαξίωσης του συντρόφου. Το καλοκαίρι, αντί να λειτουργήσει ενωτικά, μπορεί να φέρει στην επιφάνεια τις ρωγμές μιας σχέσης, όχι απαραίτητα λόγω αντικειμενικών συνθηκών, αλλά λόγω του τρόπου που ο εξωτερικός, ψηφιακά φτιασιδωμένος κόσμος επηρεάζει την εσωτερική μας εμπειρία. Αναδύεται έτσι η ανάγκη για επανασύνδεση με την αυθεντική επαφή, την επικοινωνία και τη συναισθηματική διαθεσιμότητα, έξω από το φακό της ψηφιακής σκηνής.
Απέναντι στη λάθος εικόνα και την εσωτερική πίεση, το αυθεντικό μοίρασμα μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά. Όταν οι άνθρωποι μοιράζονται την πραγματική εμπειρία τους –όχι μόνο το χαμόγελο στην παραλία αλλά και τη μοναξιά στο σπίτι, το άγχος για τον Σεπτέμβρη ή τη χαρά ενός απλού περιπάτου στη γειτονιά– τότε ανοίγεται χώρος για σύνδεση, κατανόηση και ενσυναίσθηση. Το μοίρασμα δεν είναι αδυναμία, αλλά μια πράξη ψυχικής δύναμης και ειλικρίνειας.
Μπορεί να μην υπάρχουν χρήματα για διακοπές ή η δυνατότητα να “αποδράσουμε” με τους όρους που προβάλλονται ως φυσιολογικοί ή επιθυμητοί, όμως υπάρχει ο πολύτιμος χρόνος –όσος κι αν είναι– για επαφή με τον εαυτό. Χρόνος να ακουμπήσουμε ερωτήματα που θάβαμε στον θόρυβο της καθημερινότητας: Πού βρίσκομαι; Τι με κουράζει; Τι έχει αξία για μένα; Μπορεί να μην υπάρχουν φίλοι ή σύντροφοι διαθέσιμοι, όμως υπάρχει η δυνατότητα να στραφούμε στη δημιουργική έκφραση ως μέσο σύνδεσης με τον εσώτερο εαυτό: μέσα από τη γραφή, τη ζωγραφική, τη μουσική, την περιπλάνηση στη φύση ή ακόμα και μέσα από τη σιωπή που δεν είναι απουσία, αλλά μια μορφή ενεργού παρουσίας.
Δεν μιλάμε για “θετική σκέψη” με το ζόρι, ούτε για παρηγορητικές αυταπάτες. Μιλάμε για μια βαθύτερη υπαρξιακή επιλογή: να σταθούμε απέναντι στις περιστάσεις με αυθεντικότητα και, αντί να απαιτούμε από τη ζωή να μας δώσει χαρά, να αναρωτηθούμε πώς μπορούμε εμείς να δώσουμε νόημα στη ζωή – ακόμη και όταν αυτή μοιάζει άδεια ή δύσκολη. Σε αυτό ακριβώς το σημείο γεννιέται η ψυχική ανθεκτικότητα: όχι στην άρνηση του πόνου, αλλά στην έντιμη του αποδοχή και στη δημιουργική μας απάντηση προς αυτόν.
Υπαρξιακά, κάθε εποχή –και ειδικά το καλοκαίρι με τον έντονο συμβολισμό του φωτός και της διαφυγής– είναι μια υπενθύμιση της περατότητας. Το φως μάς θυμίζει τον χρόνο που περνά, την ανάγκη να σταθούμε αληθινοί απέναντι στις επιθυμίες, στους φόβους, στις σχέσεις. Είναι μια εποχή που, αν δεν την πνίξουμε μέσα στο “φαίνεσθαι”, μπορεί να μας φέρει πιο κοντά στο “είναι”.
Το καλοκαίρι στα κοινωνικά δίκτυα είναι συχνά ένας καθρέφτης ματαιότητας. Όμως στη ζωή –όταν την αγγίζουμε με ειλικρίνεια– μπορεί να γίνει παράθυρο ελπίδας, νοήματος και σύνδεσης. Μια εποχή όχι για να επιβεβαιώσουμε την τελειότητά μας, αλλά για να αποδεχτούμε τη μη-τελειότητα με θάρρος, ευαισθησία και δημιουργικότητα.
ΕλίναΤρωγάδα
B.Sc. Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας παιδιών , εφήβων ενήλικων
elinatr@yahoo.com 6978268826