Ένα ψυχολογικό βλέμμα στην πιο φορτισμένη εποχή του χρόνου
Υπάρχει ένας παλιός, σχεδόν συλλογικός μύθος: ότι οι άνθρωποι περιμένουμε τα
Χριστούγεννα. Στην πραγματικότητα, περιμένουμε κάτι πολύ πιο ουσιαστικό. Δεν είναι η γιορτή. Δεν είναι το ημερολόγιο. Δεν είναι ούτε καν οι ίδιες οι μέρες.
Είναι η ανάγκη.
Από ψυχολογική σκοπιά, τα Χριστούγεννα λειτουργούν ως σύμβολο επανένωσης. Όχι μόνο με τους άλλους, αλλά –και κυρίως– με τον εαυτό μας. Με εκείνο το κομμάτι μας που μέσα στη χρονιά κουράζεται, σκληραίνει, επιβιώνει. Το παιδικό, το ευάλωτο, το κομμάτι που δεν θέλει να αποδείξει τίποτα∙ θέλει απλώς να ανήκει.
Οι άνθρωποι δεν λαχταρούν στολίδια.
Λαχταρούν συντροφικότητα.
Δεν επιθυμούν δώρα.
Επιθυμούν παρουσία.
Δεν περιμένουν τραπέζια γεμάτα.
Περιμένουν μια θέση όπου να μπορούν να καθίσουν όπως είναι.
Η ανάγκη για συντροφικότητα. Η συντροφικότητα δεν είναι πολυτέλεια· είναι ψυχική αναγκαιότητα. Τις γιορτές, αυτή η ανάγκη γίνεται πιο έντονη γιατί η απουσία φαίνεται περισσότερο. Το «με ποιον θα είμαι;» δεν είναι κοινωνική ερώτηση. Είναι υπαρξιακή.
Πολλοί άνθρωποι δεν αναζητούν έναν ιδανικό σύντροφο, αλλά κάποιον να μοιραστούν τη σιωπή τους. Να μη χρειάζεται να γεμίζουν το κενό με ρόλους ή επιδόσεις. Να μπορούν απλώς να είναι.
Η οικονομική συγκυρία και το ψυχικό βάρος
Ζούμε σε μια εποχή όπου η οικονομική ανασφάλεια έχει περάσει βαθιά στο συλλογικό
ασυνείδητο. Τα Χριστούγεννα, αντί να ανακουφίζουν, συχνά εντείνουν το άγχος: υποχρεώσεις, προσδοκίες, συγκρίσεις.
Όταν το πορτοφόλι στενεύει, συχνά στενεύει και η ψυχή. Όχι γιατί η αγάπη κοστίζει, αλλά γιατί η κοινωνία μάς έπεισε ότι πρέπει να αποδεικνύεται. Έτσι, πολλοί άνθρωποι βιώνουν ενοχή, ανεπάρκεια ή ματαίωση — συναισθήματα που δύσκολα χωρούν σε γιορτινά
τραπέζια.
Η «επιβαλλόμενη ευτυχία» της εποχής
Η εποχή αυτή κουβαλά μια άρρητη εντολή: να είμαστε χαρούμενοι.
Κι όμως, η χαρά δεν διατάσσεται.
Η επιβαλλόμενη ευτυχία –μέσα από εικόνες, αναρτήσεις, «τέλειες» οικογενειακές στιγμές–
δημιουργεί συχνά το αντίθετο αποτέλεσμα: απομόνωση. Όποιος δεν νιώθει έτσι, πιστεύει ότι κάτι πάει λάθος με τον ίδιο.
Στην πραγματικότητα, τίποτα δεν πάει λάθος.
Οι γιορτές δεν θεραπεύουν. Αποκαλύπτουν.
Οι οικογενειακές σχέσεις στο προσκήνιο Τα Χριστούγεννα φέρνουν στο φως τις οικογενειακές δυναμικές: παλιούς ρόλους, ανεκπλήρωτες ανάγκες, σιωπές που κρατούν χρόνια. Για κάποιους, η οικογένεια είναι καταφύγιο. Για άλλους, πεδίο συναισθηματικής κόπωσης.
Η συνύπαρξη μπορεί να ξυπνήσει αγάπη, αλλά και παλιά τραύματα. Και αυτό είναι ανθρώπινο. Οι οικογενειακές σχέσεις δεν είναι αγγελικές· είναι βαθιά ανθρώπινες, με όλη τη δυσκολία και την ομορφιά που αυτό συνεπάγεται.
Τι πραγματικά προσδοκούμε
Στη θεραπευτική πράξη, αυτή την περίοδο αναδύονται ξανά και ξανά τα ίδια αιτήματα:
να νιώσουμε λιγότερο μόνοι
να ανήκουμε χωρίς όρους
να ξεκουραστούμε από τον ρόλο του «ανθεκτικού»
να μας δει κάποιος όπως είμαστε, όχι όπως πρέπει
Γι’ αυτό η προσμονή αυτών των ημερών είναι τόσο φορτισμένη. Δεν είναι ρομαντισμός. Είναι ψυχική ανάγκη. Είναι η προσπάθεια να ξαναβρούμε το νήμα της ανθρωπιάς μας, σε έναν κόσμο που μας ζητά διαρκώς να αντέχουμε.
Κάθε χρόνο, μέσα από τα ίδια φώτα και τις ίδιες μελωδίες, γεννιέται ξανά μια ελπίδα:
ότι ίσως φέτος θα επιτρέψουμε στον εαυτό μας να μαλακώσει.
ότι ίσως φέτος θα είμαστε λίγο πιο αληθινοί.
ότι ίσως φέτος θα θυμηθούμε πως αξίζουμε αγάπη — όχι ως ανταμοιβή, αλλά ως δικαίωμα.
Και αν κάτι αξίζει να κρατήσουμε από τα Χριστούγεννα, δεν είναι η τελειότητα της εικόνας.
Είναι η ειλικρίνεια της ανάγκης μας να δώσουμε και να λάβουμε αληθινή συντροφικότητα και αγάπη.
Όχι για να γίνουμε ευτυχισμένοι. Αλλά για να παραμείνουμε άνθρωποι.
ΕλίναΤρωγάδα
B.Sc. Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας παιδιών , εφήβων & ενήλικων
τηλ. Επικοινωνίας
2261020781