Δύο άνθρωποι ανέβηκαν στον ναό για να προσευχηθούν. Ο ένας ήταν Φαρισαίος και ο άλλος τελώνης»(Λουκ.18,10)
Η πρώτη Κυριακή του Φλεβάρη ανοίγει τον δρόμο για το Τριώδιο. Αρχίζει έτσι μια περίοδος που τελειώνει με την Ανάσταση του Κυρίου το Μεγάλο Σάββατο. Στις Χριστιανικές Εκκλησίες διαβάζεται η ευαγγελική περικοπή του Τελώνου και του Φαρισαίου.
Πρόκειται για μία παραβολή γνωστή σε όλους την οποία ο Ιησούς διηγήθηκε, για να διδάξει “τη θεοφιλή αρετή της ταπεινώσεως και να στηλιτεύσει την εωσφορική έπαρση” , όπως λέει η Εκκλησία μας.
Οι Φαρισαίοι ήταν τάξη θρησκευτική που δημιουργήθηκε όταν γίνονταν οι αγώνες των Ισραηλιτών ζηλωτών κατά των Ελληνιστών και αρχικά διακατέχονταν από αγνά θρησκευτικά συναισθήματα, στην πορεία όμως κατάντησαν εμπαθείς, τυπολάτρες και ακραία συντηρητικοί.
Οι Τελώνες της αρχαιότητας δεν είχαν καμία σχέση με το σημερινό επάγγελμα και ασχολούνταν με την αγορά φόρων από το δημόσιο με πλειοδοτικές διαδiκασίες, ήταν δε παροιμιώδης η σκληρότητα τους κατά την είσπραξη των φόρων.
Στην γνωστή λοιπόν παραβολή ο Φαρισαίος, στέκεται επιδεικτικά στο μέσον του Ναού κι αρχίζει να προσεύχεται ως εξής:
«Θεέ μου, σ’ ευχαριστώ που δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους, άρπαγας, άδικος, μοιχός, ή και σαν αυτόν τον τελώνη. Εγώ νηστεύω δυο φορές την εβδομάδα, και δίνω στον ναό το ένα δέκατο από τα εισοδήματά μου».
Ο δε Τελώνης στέκεται πίσω, παράμερα, και δεν τολμάει ούτε τα μάτια του να σηκώσει στον ουρανό. Χτυπούσε το στήθος του και έλεγε: «Θεέ μου, σπλαχνίσου με τον αμαρτωλό».
Και η παραβολή καταλήγει στο συμπέρασμα με τα λόγια του Χριστού:
ότι ο τελώνης έφυγε για το σπίτι του δικαιωμένος-συμφιλιωμένος με τον Θεό, ενώ ο Φαρισαίος όχι.
Γιατί «όποιος υψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί κι όποιος τον ταπεινώνει θα υψωθεί».
Και αναρωτιέται σίγουρα ο ευσεβής Χριστιανός της εποχής μας που νηστεύει, κάνει τον σταυρό του, πηγαίνει στην Εκκλησία τακτικά, αποθέτει τον οβολό του, προσεύχεται γονυπετής, πως είναι δυνατόν ο Φαρισαίος, ένας άνθρωπος της προσευχής, της νηστείας, της ηθικής, της φιλανθρωπίας, δηλαδή της εφαρμογής των θρησκευτικών κανόνων και εντολών, να απορρίπτεται από τον Θεό, ενώ αντίθετα να επικροτείται η συμπεριφορά του Τελώνη, ενός ανθρώπου χωρίς θρησκευτική παιδεία και την ανάλογη ηθική;
Η απάντηση είναι απλούστατη …Ο μεγαλοσταυρός του Φαρισαίου , η άρτια θρησκευτική του παιδεία ατυχώς δεν προσέφερε ουδέν στην καλυτέρευση του χαρακτήρα του και κυρίως δεν προσέφερε τίποτα το ουσιαστικό στους γύρω από αυτόν. Το φαίνεσθαι του Φαρισαίου, θώπευε το άρρωστο εγώ του , την μη Χριστιανική ανάγκη να επιβάλλεται ως ο πρώτος και καλύτερος όλων, τάιζε τον εγωισμό του.Κέντρο του ο εαυτός του και όχι ο Θεός!
Ενώ ο Τελώνης καταβεβλημένος από την αμαρτία δεν έχασε την ελπίδα του και περίμενε το έλεος του Θεού. Με πλήρη συναίσθηση της αθλιότητάς του και της αμαρτωλής ψυχής του , ήρθε κοντά στον Θεό, άνοιξε την καρδιά του και ζήτησε συγνώμη ταπεινωμένος .
Επειδή οι ιστορίες επαναλαμβάνονται οι Φαρισαίοι και οι Τελώνες περισσεύουν και στις κοινωνίες μας.
Νηστείες, μεγαλοσταυροί, μετάνοιες και από την άλλη, άθλιες συμπεριφορές , κουτσομπολιά , ανηθικότητες και όλα θυσία στο μεγάλωμα του υπερφυσικού εγώ μας, του δαίμονα της εποχής μας.Τι κι αν ο άλλος δίπλα μας δεν έχει να φάει, δεν έχει να ντυθεί, πεθαίνει το παιδί του , καίγεται το σπίτι του; Εμείς καλά φάγαμε, καλά ήπιαμε, πήγαμε και στην Εκκλησία, καταθέσαμε τον οβολό μας και εξασφαλίσαμε θέση στον Παράδεισο.Οι Τελώνες ας πεθάνουν!Whocares;
Αγιάτρευτη ρίζα κακού η άκρατη υπερηφάνεια και ο εγωισμός στον άνθρωπο .Καταστροφική η πορεία των εγωπαθών. Άς σκύψουμε λίγο στην θέση των άλλων. Άς ταπεινωθούμε και άς προσεγγίσουμε τους άλλους ανθρώπους. Η ταπείνωση είναι λύτρωση και ευτυχία. Η προσφορά δεν είναι απαραίτητα υλική, αυτό είναι το πιο εύκολο άλλωστε. Άς δώσουμε αγάπη, ενδιαφέρον, προσοχή, συμπόνοια.
Η αλαζονεία, ο εγωκεντρισμός, η αδιαλλαξία, είναι αποτρεπτικά σε μία υγιή συνύπαρξη με τον άλλο. Ο εγωιστής έχει μάθει να περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του, να απομακρύνει τους άλλους από κοντά του και να μένει μόνος του.
Το να αγαπάω και να φροντίζω τον εαυτό μου έχει μεγάλη διαφορά από το να θεωρώ ότι εγώ είμαι το επίκεντρο του κόσμου και όλα στρέφονται γύρω από μένα και τις δικές μου ανάγκες.
Τα όρια δεν είναι μόνο γύρω από τον εαυτό μας, οφείλουμε να σεβόμαστε και τα όρια του άλλου. Ένα πρώτο βήμα στην επικοινωνία είναι να ακούσω την ανάγκη του άλλου. Αν καταφέρω να ακούσω θα είμαι και σε μία θέση να συνδιαλλαγώ μαζί του. Είναι πολύ σημαντικό να κάνουμε την αυτοκριτική μας κάποιες φορές και να βλέπουμε τα σημεία που μπορεί να έχουμε λειτουργήσει κι εμείς εγωιστικά. Το “ευχαριστώ” και το “συγγνώμη” δεν είναι αδυναμία, είναι ένδειξη ότι παίρνω την ευθύνη που μου αναλογεί και διάθεση να εξελίσσω τις σχέσεις μου.
Ζούμε σε μία κοινωνία που ο εγωισμός είναι συνυφασμένος με την αυτοπεποίθηση και την επιτυχία. Ωστόσο ο υγιής εγωισμός είναι αυτός που μας ωριμάζει και μας εξελίσσει, σε αντίθεση με τον κακό που ουσιαστικά μας κρατάει στάσιμους και μόνους.
Η μόνη γόνιμη περιφρόνηση είναι εκείνη που αφορά τον εαυτό μας, γιατί έτσι μπορούμε να τον υπερβούμε και να τον ξαναπλάσουμε. (Φρήντριχ Νίτσε).
Γεωργία Καρβούνη-Λιάσκου
Δικηγόρος-Πρόεδρος Συλλόγου Γυναικών Αγ.Νικολάου Λιβαδειάς