Η Υπαρξιακή Τέχνη του να Μη Λειτουργείς Τέλεια
Ας ξεκινήσουμε με μια δήλωση που όλοι υποψιαζόμαστε βαθιά μέσα μας αλλά ίσως ντρεπόμαστε να πούμε φωναχτά: είμαστε όλοι λίγο βλαμμένοι.
Όχι με την προσβλητική έννοια. Όχι όπως θα το πετούσε ένας εξαγριωμένος οδηγός μέσα από το παρμπρίζ.
Αλλά με εκείνη την τρυφερή, ανθρώπινη, υπαρξιακή βλάβη που μας συνοδεύει απ’ τη στιγμή που ανοιγόμαστε στη ζωή.
Βλαμμένος, ετυμολογικά, σημαίνει «αυτός που έχει υποστεί βλάβη». Και ναι — έχουμε όλοι. Έχουμε ραγίσει, έχουμε ξεχαρβαλωθεί, έχουμε ξυπνήσει με το μυαλό σε pause και την καρδιά σε buffering. Και όχι, δεν είμαστε ελαττωματικοί γι’ αυτό. Είμαστε κανονικοί. Ίσως μάλιστα πιο αληθινοί απ’ όσο θα αντέχαμε να δείξουμε.
Βλάβη — σαν αυτές που παθαίνει μια συσκευή όταν την κρατάς ανοιχτή συνέχεια, χωρίς να τη φορτίζεις σωστά, χωρίς να την ξεκουράζεις. Σου θυμίζει κάτι;
Η καθημερινή ζωή, όσο “κανονική” κι αν μοιάζει, είναι μια ακολουθία μικρών φθορών:
Απογοητεύσεις, προσδοκίες που δεν εκπληρώνονται, άνθρωποι που δεν μας είδαν, λέξεις που δεν ειπώθηκαν. Όλα αυτά αφήνουν σημάδια.
Και το θέμα δεν είναι να τα αποφεύγουμε — γιατί δεν μπορούμε.
Το θέμα είναι τι τα κάνουμε.
Η κοινωνία, βέβαια, μας σπρώχνει προς την κατεύθυνση του «λειτουργικού».
Να είσαι παραγωγικός, ισορροπημένος, αισιόδοξος. Να “δουλεύεις” με λιγότερα παράπονα και περισσότερα “όλα καλά”.
Αλλά τι γίνεται όταν δεν είμαστε όλα καλά; Τι γίνεται όταν, χωρίς κραυγές, μέσα μας κάτι έχει «καεί», κάτι έχει «στραβώσει»;
Τότε ναι — είμαστε βλαμμένοι. Και τότε αρχίζουμε να θυμόμαστε ότι, εν τέλει, αυτό σημαίνει να είσαι ζωντανός.
Η βλάβη δεν είναι αποτυχία — είναι απόδειξη.
Ότι αφέθηκες. Ότι πίστεψες. Ότι μπήκες σε σχέσεις, σε σχέδια, σε λάθη. Ότι διάλεξες ανθρώπους που δεν σε διάλεξαν, ή σε διάλεξαν λάθος.
Κι όταν πληγώθηκες, δεν έγινες ψυχρός. Έμεινες εκεί. Με ραγίσματα, αλλά παρών.
Και κάπου εδώ, γίνομαι εξομολογητική (συμπαθώ ιδιαίτερα τις αυτοαποκαλυψεις, και ως ψυχολόγος).
Έχω έναν γιο στην εφηβεία. Και, μέσα στη ρουτίνα, στις ανασφάλειες και στις γλυκές υπερβολές της μητρότητας, του λέω:
«Είσαι βλαμμένος, παιδί μου. Έχεις βλάβες.»
Και το λέω με χαμόγελο — όχι για να τον μειώσω, αλλά για να του δείξω πως τον βλέπω.
Και συνεχίζω: «Ξέρεις γιατί είσαι βλαμμένος; Γιατί εγώ σε έκανα έτσι.»
Όχι επίτηδες. Αλλά γιατί έτσι γίνεται πάντα.
Γιατί, όπως λέει η ψυχανάλυση, το Εγώ μας διαμορφώνεται μέσα από τις πρώτες μας σχέσεις — και η μητρική αγάπη, όσο θερμή κι αν είναι, δεν είναι ποτέ άψογη.
Κάπου δεν σε κατάλαβα.
Κάπου σε φώναξα.
Κάπου άργησα να σε δω, ενώ ήσουν εκεί και περίμενες.
Κι εκεί μπήκε μια ρωγμή. Μια βλάβη.
Μια ανθρώπινη ατέλεια που σε συνόδευσε, χωρίς να σου αφαιρέσει τίποτα απ’ την αξία σου.
Κι αν θέλεις να σου πω την αλήθεια — χαίρομαι.
Γιατί μέσα από αυτή τη βλάβη, θα γίνεις πιο ευάλωτος. Και μέσα απ’ την ευαλωτότητα, ίσως πιο αυθεντικός.
Δεν χρειάζεται να γίνεις άψογος. Χρειάζεται να αντέχεις να είσαι αυτός που είσαι. Να δημιουργείς τον εαυτό που θέλεις. Να στοχεύεις στην αλλαγή.
Και μετά να βγεις έξω, στον κόσμο. Με τις βλάβες σου. Με τα μικρά σπασίματα που έχουν αρχίσει να μοιάζουν με τέχνη.
Θα βρεις εκεί έξω ανθρώπους που θα σε παρεξηγήσουν. Που θα σε κρίνουν από τα ραγίσματα. Αλλά θα υπάρξουν κι άλλοι.
Άνθρωποι που θα αναγνωρίσουν τη βλάβη σου, όχι ως ελάττωμα, αλλά ως όλον. Και θα σε δουν.
Κι εκεί, μέσα στις αμοιβαίες γρατζουνιές, θα χτιστεί κάτι που δεν μοιάζει με τελειότητα, σε καμία περίπτωση, αλλά με οικειότητα, με τρυφερότητα, με νοιάξιμο, με αγάπη…
Όχι γιατί ήθελα να σε “χαλάσω”. Αλλά γιατί έτσι γίνεται πάντα. Η αγάπη, όσο κι αν είναι αγνή, βλάπτει χωρίς να το θέλει.
Με τις αγωνίες μου, τα λάθη μου, τα βλέμματά μου που άργησαν μισό δευτερόλεπτο, τις σιωπές μου, του έδωσα τις πρώτες ρωγμές. Κι αυτές, αργότερα, θα γίνουν εργαλεία ή παγίδες — εξαρτάται τι θα επιλέξει.
Η λύση όμως δεν είναι να του πω «γίνε τέλειος».
Η λύση είναι να του πω:
«Πάρε τη βλάβη σου και βγες έξω. Εκεί στις σχέσεις, στους φίλους, στους έρωτες, θα βρεις ανθρώπους που θα αντέχουν να σε δουν. Κι εσύ αυτούς. Και κάπως έτσι, όλοι μαζί, ‘’βλαμμένοι’’ με ταιριαστές ρωγμές, θα συνεχίσουμε να αγαπιόμαστε.»
Γιατί αυτή είναι η πιο σπουδαία ψυχολογική αλήθεια: Δεν φτιάχνεσαι πρώτα για να αγαπηθείς.
Αγαπιέσαι — και μέσα σ’ αυτή την αγάπη, σιγά σιγά, φτιάχνεσαι.
Αυτό προσπαθώ να του μάθω. Και αυτό προσπαθώ να θυμάμαι κι εγώ κάθε φορά που μπαίνω στον κόσμο — μισοσπασμένη, αλλά αυθεντικά παρούσα.
«Η βλάβη σου δεν είναι αδυναμία. Είναι το αποτύπωμα όσων αγάπησες και σε αγάπησαν. Είναι ο χάρτης της διαδρομής σου προς το ‘μαζί’.»
Αφιερωμένο στον Ολυμπιακό!
ΕλίναΤρωγάδα
B.Sc. Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας παιδιών , εφήβων & ενήλικων
τηλ. Επικοινωνίας
2261020781